การฝึกหัดเป่าแคน

                                                

                                                   การหัดจับโน้ตไล่สเกล

 

หัดจับโน้ตตามภาพ

            ทฤษฎีการอ่านโน้ต

วิธีการอ่านโน้ตลายดนตรีพื้นเมืองอีสาน

องค์ประกอบของโน้ต

                การ ใช้สัญลักษณ์เพื่อบันทึกเสียงดนตรี ไม่ว่าจะอยู่ในวัฒนธรรมใดก็ตามไม่สามารถที่จะใช้แทนในทุกลีลาของดนตรี
ได้ครบทุกกระบวนความ อย่างไรก็ตามไม่ว่าการบันทึกโน้ตของดนตรีแต่ละวัฒนธรรมจะมีการกำหนด
กฏเกณฑ์มากน้อยต่างกันเพียงใดก็ตาม สัญลักษณ์ที่ใช้แทนเสียงมักจะประกอบด้วย 3 ลักษณะ คือ

1.       สัญลักษณ์แทนความสูง-ต่ำ ของเสียง (Pitch)

2.       สัญลักษณ์แทนความสั้นยาวของเสียง (Duration)

3.       สัญลักษณ์พิเศษอื่นๆ

1. สัญลักษณะแทนึวามสูง-ต่ำ ของเสียง (Pitch)    ระดับความสูง-ต่ำ ของเสียงนับเป็นพื้นฐานสำคัญในการสร้างทำนองดนตรี ในวัฒนธรรมดนตรีตะวันตก สัญลักษณ์ที่ใช้แทนระดับเสียงอาศัยระดับความสูง-ต่ำ ของบรรทัด 5 เส้น เป็นตัวกำหนด สำหรับระบบโน้ตในดนตรีพื้นเมืองอีสาน หรือ ดนตรีไทย  สัญลักษณ์ที่ใช้แทนระดับความสูง-ต่ำ ของเสียงถูกกำหนดโดยตัวอักษรจำนวน 7 ตัว และสัญลักษณ์การแทนเสียงสูง –ต่ำ โดยมี จุด (.) ข้างล่างตัวอักษร เป็นเสียงต่ำ ส่วนมีจุด (.) ข้างบนตัวอักษร เป็นเสียงสูง ดังแสดงตารางดังนี้

เสียงต่ำ	เสียงธรรมดา	เสียงสูง
ดฺ ย่อมมาจาก โด (ต่ำ)	ด  ย่อมาจาก โด	ดํ  ย่อมาจาก โด (สูง)
รฺ ย่อมาจาก เร (ต่ำ)	ร  ย่อมาจาก เร	รํ  ย่อมาจาก เร (สูง)
มฺ ย่อมาจาก มี (ต่ำ)	ม  ย่อมาจาก มี	มํ
ฟฺ ย่อมาจาก ฟา (ต่ำ)	ฟ  ย่อมาจาก ฟา	ฟํ
ฺซฺ ย่อมาจาก ซอล (ต่ำ)	ซ  ย่อมาจาก ซอล	ซํ
ฺลฺ  ย่อมาจาก ลา (ต่ำ)	ล  ย่อมาจาก ลา	ลํ
ฺทฺ  ย่อมาจาก ที (ต่ำ)	ท  ย่อมาจาก ที	ทํ

       ถึงแม้ว่าชื่อประจำระดับเสียงโน้ตๆ ที่เลียนแบบมาจากระบบโน้ตดนตรีสากลก็ตาม ขอให้เข้าใจว่าชื่อเรียกระดับเสียงต่างๆ ในดนตรีพื้นเมืองอีสาน ดนตรีไทย และดนตรีสากล
ที่เหมือนกันนั้น มีระดับความสูง-ต่ำ ของเสียงและขั้นคู่เสียงไม่เท่ากัน จากการที่มีระดับเสียงสูง-ต่ำ ของเสียงที่เกิดจากการใช้สัญลักษณ์นั้น ไม่สามารถมองเห็นเป็นภาพความสูง-ต่ำลดหลั่งกันเหมือนเช่นในระบบโน้ตดนตรี สากล ดังนั้นในการฝึกระดับเสียงของดนตรีพื้นเมืองอีสานในระยะเริ่มต้นอาจมีความ ยากอยู่บ้าง เพื่อให้สามารถทำให้การเรียนรู้เกี่ยวกับระดับความสูง-ต่ำของเสียงอาจใช้ กระบวนการ
การฝึกหัดไล่บันไดเสียง โดยการนำอักษรแทนระดับเสียงต่างๆ  ใส่ลงบนขั้นบันได ดังรูปภาพนี้

2.  สัญลักษณ์แทนความสั้น-ยาวของเสียง ความสั้น-ยาว ของเสียงเป็นคุณสมบัติพื้นฐานที่สำคัญยิ่งต่อการกำหนดลีลาจังหวะในดนตรี ตะวันตก สัญลักษณ์ที่ใช้แทนความสั้น-ยาว สังเกตได้จากลักษณะที่แตกต่างกันของตัวโน้ต เช่น ตัวกลม ตัวขาว ตัวเขบ็ด (0   0    0   ) เป็นต้น

                ระบบโน้ตดนตรีพื้นเมืองอีสานหรือ ดนตรีไทย มีสัญลักษณ์ที่ตรงกันข้ามกับระบบโน้ตสากล คือ อัตราจังหวะความสั้น-ยาว ของเสียงในระบบโน้ตสากลขึ้นอยู่กับลักษณะที่แตกต่างกันของโน้ตเป็นสำคัญ ในขณะที่ตัวโน้ตตามระบบดนตรีพื้นเมืองอีสานหรือ ดนตรีไทย ไม่สามารถแทนค่าความสั้น-ยาวของเสียงได้ อัตราความสั้น-ยาวระบบโน้ตดนตรีพื้นเมืองอีสานจะเกิดได้ ต้องอาศัยองค์ประกอบที่สำคัญ 2 ประการ คือ ห้องเพลง และการจัดเรียงโน้ต

                                2.1  ห้องเพลง   ห้องเพลงในระบบโน้ตดนตรีพื้นเมืองอีสานหรือดนตรีไทย ทำหน้าที่เช่นเดียวกับจังหวะเคาะ (Beat)  โดยจะมีการเคลื่อนที่ไปข้างหน้าในอัตราช้า-เร็วอย่างสม่ำเสมอ ทุกบรรทัดที่ใช้บันทึกโน้ตจะประกอบด้วย 8 ห้องเพลง โดยตำแหน่งของจังหวะเคาะจะอยู่ที่ส่วนท้ายสุดของตัวโน้ตในแต่ละห้องเพลง ดังนี้

1

2

3

4

5

6

7

8

2.2 การจัดเรียงตัวโน้ต   เนื่องจากสัญลักษณ์ตัวอักษร ด ร ม ฟ ซ ล ท  ไม่สามารถแยกแยะอัตราความสั้น-ยาว ของเสียงที่แตกต่างกันได้ ดังนั้นจึงต้องอาศัยการจัดเรียงตัวโน้ต ตามหลักการพื้นฐานของการจัดเรียงตัวโน้ต ในแต่ละห้องเพลง จะบรรจุไปด้วยหน่วยเคาะย่อยเท่ากับ 4 หน่วยเคาะย่อย  ดังนี้

เคาะ            เคาะ           เคาะ         เคาะ           เคาะ         เคาะ           เคาะ         เคาะ           

1234

1234

1234

1234

1234

1234

1234

1234

ในการบันทึกตามระบบตัวโน้ตของดนตรีพื้นเมืองอีสาน โน้ตอักษร ด  ร  ม  ฟ…..แต่ละตัวและเครื่องหมาย – (ลบ) แต่ละอันมีความยาวเท่ากันบ 1 จังหวะเคาะย่อยเท่ากันหมด เช่น  

                                                --             เท่ากับ    -ด                           

                                                -ด            เท่ากับ    รด

                                                --ด          เท่ากับ    -รด

                                                ม-ด         เท่ากับ    -มด

                                                -ม-ด       เท่ากับ    -มรด

      สัญลักษณ์ –(ลบ) แต่ละอันเมื่อปรากฏต่อท้ายตัวอักษรตัวใดแล้ว จะสามารถยืดเสียงของโน้ตตัวนั้นให้ยาวออกไปอีกอันละ 1 หน่วยเคาะย่อย เช่น

                                                 ม/---ช/---ล/-ซ-ล/

                                                 มี---ซอล----ลา---ซอล---ลา

                                                 1234/1234/12/121/

1.       มีความยาวเท่ากับ 4 หน่วยเคาะย่อย ประกอบด้วยตัวอักษร ม (มี) หนึ่งเคาะย่อย และ           สัญลักษณ์ – (ลบ) อีก 3 เคาะย่อย

2.       มีความยาวเท่ากับ 21

3.       มีความยาวเท่ากับ 2 หน่วยเคาะย่อย ประกอบด้วยโน้ตอักษร ล (ลา)  หนึ่งเคาะย่อย           และสัญลักษณ์ – (ลบ) อีก 1 เคาะย่อย

4.       มีความยาวเท่ากับ 3

5.       มีความยาวเท่ากับ 1 เคาะย่อย ซึ่งเป็นอัตราความยาวของตัวอักษร  ล (ลา)

การบันทึกเพลง สัญลักษณ์อักษรที่ใช้แทนเสียงโน้ต ด ร ม ….. และสัญลักษณ์ยืดเสียง – (ลบ) จะสลับสับเปลี่ยนตำแหน่งกันไปมาตามท่วงทำนองของเพลง ดังนั้นการเรียงโน้ตจึงสามารถพบได้ในหลายรูปแบบ ตามตัวอย่างที่ยกมานี้

กรณีมีโน้ตห้องละ 1 ตัง 

                                      /---ซ / --- ม / --- ร / ---ด /

กรณีมีโน้ตห้องละ 2 ตัว

                                      / -ล-ล / -ม-ล / -ล-ซ / -ม-ล/

กรณีมีโน้ตห้องละ 3 ตัว

                                     / -มซม / -ดมร / -มซด / -ลลล /

กรณีมีโน้ตห้องละ 4 ตัว

                                    / ซลดร / มรดล / ชลดร / รรรร /

กรณีที่มีการผสมผสานกันหลายรูปแบบ 

----	-ม-ด	-ร-ม	-ร-ด	-ลฺลฺลฺ	-ม-ด	-ร-ม	-ร-ด
-ลฺลฺลฺ	-ม-ซ	-ร-ม	-ร-ด	-ลฺลฺลฺ	-ม-ซ	-ร-ม	-ร-ด
---ม	-ร-ด	รดรมฺ	-ซฺ-ลฺ	---ม	-ร-ด	รดรมฺ	-ซฺ-ลฺ

                       ที่มา   http://202.28.32.131/prathom_music/home3.html